TÍNH ĐA DẠNG VÀ ĐỘT BIẾN MẤT GEN HISTIDINE-RICH PROTEIN 2/ 3 TRÊN CÁC PHÂN LẬP Plasmodium falciparum (PfHRP 2/3) TẠI TÂY NGUYÊN VIỆT NAM

Tóm tắt

Test chẩn đoán nhanh sốt rét dựa vào đích kháng nguyên protein giàu histidine 2 của
Plasmodium falciparum (P. falciparum Histidin Rich Protein 2-Pfhrp2) từ lâu đã đóng vai trò
quan trọng trong việc cải thiện chẩn đoán và quản ca bệnh ở Việt Nam, đặc biệt dùng rộng rãi ở
nơi mà P. falciparum chiếm ưu thế. Tuy nhiên, đột biến di truyền và mất đoạn gen Pfhrp2 trên
quần thể P. falciparum ảnh hưởng đến tính chính xác của chẩn đoán tại cơ sở y tế. Mục tiêu của
nghiên cứu là xác định tỷ lệ mất gen pfhrp2/3 trên phân lập P. falciparum đang lưu hành tại các
tỉnh Tây Nguyên. Tổng số 108 phân lập P. falciparum trên mẫu giấy thấm khô được tách chiết
DNA sử dụng Chelex-100. Các gen trên Exon 2 của pfhrp2 và pfhrp3 được khuếch đại PCR và
phát hiện mất gen thông qua sản phẩm khuếch đại trên các vùng bảo tồn cao flanking mỗi gen,
điện di trên agarose và đọc kết quả dưới đèn UV.
Trong 108 phân lập P. falciparum xác định bằng kính hiển vi, chỉ có 97,3% (105/108)
dương tính với SD-Bioline test. Phân tích số liệu phân tử trên cả exon 2 của gen pfhrp2 và
khuếch đại vùng bảo tồn phát hiện 3/108 (2,7%) và gen pfhrp3 phát hiện 5/108 (4,6%) mất gen ở
các phân lập P. falciparum. Trong đó, tỷ lệ mất gen Pfhrp2 ở Đăk Lăk, Đăk Nông và Gia Lai lần
lượt là 5% (2/40), 4,5% (1/22) và 0%. Không có mẫu P.falciparum có hai đột biến mất gen
Pfhrp2/Pfhrp3 đồng thời. Nghiên cứu đã cung cấp băng chứng phân tử về các phân lập P.
falciparum tại 3 tỉnh Tây Nguyên đã thiếu gen Pfhrp2 (2,7%) và Pfhrp3 (4,6%) và trên vùng
flankingcủa chúng. Việc tiếp ục đánh giá các RDTs và giám sát phân tử là cần thiết để tăng chất
lượng chẩn đoán và giữ cho vai trò RDTs như một công cụ hữu ích nhất trong chẩn đoán tại các
vùng sâu xa và nơi mà điểm kính không hoạt động, hoặc hoạt động không đủ chất lượng.